Excelsior

Concert "Troostrijk" - Scheppingskerk Leiderdorp 8 juni 2013

Solisten:

Begeleiding: Leiderdorps Kamerorkest
Organist: Matthias Konijnenberg
Algehele leiding: Hans van der Toorn

Recensie

Rondom Haydn en Fauré…

Stabat mater Dolorosa is een gedicht dat vermoedelijk stamt uit de 12e eeuw. Het beschrijft de  moeder die diepbedroefd staat naast het kruis waaraan haar zoon een pijnlijke dood sterft. In het vervolg van het gedicht richt de dichter zich tot Maria en spreekt de wens uit ook haar pijn te voelen, met haar mee te lijden en zo troost te vinden voor haar en voor zichzelf. De tekst van Stabat mater heeft door de eeuwen heen zeer vele componisten geïnspireerd tot het schrijven van muziek, van Vivaldi (1727) en Pergolesi (1736) tot Rossini (1841) en Karl Jenkins (2007).

Joseph Haydn (1732-1809) schreef zijn Stabat mater in 1767 voor koor, soli en klein orkest, bestaande uit 2 hobo’s, strijkers en continuo. Hij gaf het manuscript aan de toen beroemde componist Johann Adolph Hasse (1699-1783) met het verzoek de zwakkere passages te verbeteren. Hij ontving de partituur echter terug zonder kritische kanttekeningen en met louter lof. In de 14 delen wisselen koor en soli elkaar af en het stuk eindigt positief met een uitbundige fuga op de tekst Paradisi Gloria (de glorie van het eeuwig leven, het paradijs). Haydn dirigeerde zelf de première van dit werk in Wenen vanaf het clavecimbel, en vanaf die dag heeft het werk grote indruk gemaakt op de toehoorders.

Gabriel Fauré (1845-1924) studeerde compositie o.a. bij Camille Saint Saëns en was koordirigent en organist in de Madeleine te Parijs. Naast kerkmuziek schreef hij ook pianomuziek, liederen en werken voor orkest. Op het Conservatoire de Paris gaf hij les o.a. aan Maurice Ravel. Fauré was geen groot vernieuwer, maar weet in zijn composities prachtige kleuren en sfeer te creëren door subtiel gebruik van melodische lijnen en harmonie. Het Requiem is zijn bekendste werk. Hij schreef het in 1888 voor koor, sopraan- en bariton solo, orgel en klein instrumentaal ensemble, waarschijnlijk voor liturgisch gebruik bij uitvaartdiensten. Toen het werk bekender werd, heeft Fauré het omgewerkt tot een groot concertstuk voor koor, soli, orgel en symphonie orkest. De oorspronkelijke kleine versie leek verloren gegaan te zijn, maar in 1985 heeft de Engelse componist John Rutter (geb.1945) op basis van handschriften en brieven een reconstructie gemaakt van de oorspronkelijke versie, welke u vanavond zult horen. Anders dan het Requiem van bijv. Mozart, Verdi en Berlioz, die in hun muziek vooral de dramatiek van de dood en het laatste oordeel (Dies Irae) benadrukken, is de muziek van Fauré –evenals bijv. Maurice Duruflé-  vooral vredig en troostrijk. Het stuk eindigt dan ook met de wens dat de ziel van de dode door engelen het paradijs binnengeleid mag worden.

Tekst: Hans van der Toorn